کفراژ یک ساختار قالب مانند است که برای استحکام و شکل‌گیری بتن در سازه‌های اسکلت بتنی از آن استفاده می‌شود. کفراژ در معنی لغوی به نوعی قالب گفته می‌شود که به بتن حالت می‌دهد تا کاملا خشک و سفت شود. از نظر ظاهری کفراژ و داربست بسیار شبیه به هم هستند به طوری که اگر با اصطلاحات فنی و تخصصی صنعت ساختمان آشنا نباشید نمی‌توانید آنها را از یکدیگر تشخیص دهید.

با وجود شباهت بسیاری که بین داربست و کفراژ وجود دارد؛ کاربرد این دو سازه در صنعت ساختمان بسیار متفاوت است. در این پست قصد داریم شما را بیشتر با کفراژ و داربست و تفاوت‌های عمده‌ای که بین این دو وجود دارد آشنا کنیم. بنابراین بهتر است برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این دو اصطلاح، تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.

داربست چیست؟

داربست یک سازه موقت است که به وسیله لوله‌های مخصوصی به نام لوله داربستی بر پا شده و از آن به عنوان پایه‌ای برای دسترسی به نقاط دور افتاده بنا استفاده می‌شود. انواع مختلفی از داربست وجود دارد که در زمان اجرای پروژه، بسته به شرایط ساختمان آنها را انتخاب می‌کنند. به عنوان مثال داربست معلق به نوعی از داربست گفته می‌شود که از بالای بنا به وسیله طناب با زنجیر آویزان می‌شود و به فضای زیادی روی زمین برای نصب نیاز ندارد. اما داربست‌های ساده به مدل‌های متنوعی از سازه داربستی اتلاق می‌شود که برای برپایی آنها باید پایه‌هایشان روی زمین قرار بگیرد.

کفراژ چیست؟

کفراژ نیز به لوله‌هایی از جنس چوب، فلز، بتن و حتی پلیمر گفته می‌شود که به شکل خاصی به هم متصل شده و یک قالب را تشکیل داده‌اند. وجود این قالب دور بتن باعث می‌شود که این ماده نرم به شکل صحیح و اصولی خشک شود و حالت بگیرد. معمولا کفراژ را به صورت موقت و یا دائم برپا می‌کنند تا با استفاده از آن ستون‌ها، دیوارها و سقف‌ها ساخته شود. گرچه هزینه اجرای کفراژ به دلیل وزن بالا و زمان‌بر بودن آن زیاد است اما به دلیل نقش پررنگی که در شکل‌گیری صحیح بتن و افزایش ضریب ایمنی آن دارد؛ استفاده از این نوع قالب‌بندی برای ساخت سازه‌های اسکلت بتنی به شدت توصیه می‌شود.

تفاوت کفراژ با داربست در چیست؟

همانطور که اشاره شد؛ کفراژ و داربست از نظر ظاهری بسیار شبیه به هم هستند؛ اما کاربرد هر کدام متفاوت است. در این بخش اصلی‌ترین تفاوت‌های بین کفراژ و داربست را از لحاظ فاکتورهای مختلف بیان می‌کنیم:

تفاوت در ساختار و عملکرد

داربست یک سازه موقت است که در نزدیک ساختمان بنا شده و از آن برای نگهداری از وسایل کارگران و پایه‌ای برای انجام کارهای ساختمانی استفاده می‌شود. این در حالی است که وظیفه اصلی کفراژ حالت‌دهی و شکل‌دهی به بتن به کار رفته در قسمت‌های مختلف ساختمان از جمله سقف، ستون و پله‌ها است.

تفاوت در استحکام

از نظر استحکام، داربست ضعیف‌تر از کفراژ است؛ چرا که فقط لازم است تا بار زنده‌ای را در مدت معلومی تحمل کند. این در حالی است که قالب تولید شده توسط کفراژ باید آنقدر استحکام داشته باشد که بتواند هم وزن زنده و مرده بتن را تحمل کند و هم توانایی مقاومت در برابر هرگونه ضربه را داشته باشد. اگر کفراژ به اندازه کافی مستحکم نباشد؛ بتن به درستی شکل نمی‌گیرد و ضریب ایمنی ساختمان کاهش پیدا می‌کند.

تفاوت در متریال

لوله‌های داربستی را یا از آلومینیوم یا از فولاد تولید می‌کنند. معمولا قیمت لوله داربستی فولادی بیشتر از نوع آلومنیومی آن است. این در حالی است که برای ساخت کفراژ در استفاده از متریال محدودیت خاصی وجود ندارد. این قالب‌های کاربردی را می‌توان هم از چوب و هم از دیگر متریال مانند فلز، بتن، پلاستیک، فایبرگلاس یا حتی ترکیب چوب و فلز ساخت.

تفاوت در زمان باز کردن

داربست را معمولا بعد از اتمام کارهای ساختمانی که این سازه با هدف انجام آنها برپا شده است جمع‌آوری می‌کنند. برای باز کردن داربست هیچ قاعده و قانونی وجود ندارد. اما کفراژ ساختمان را فقط در حالتی می‌توان جمع‌آوری کرد که بتن کاملا مستحکم شده و به مقاومت نهایی رسیده باشد. منظور از مقاومت نهایی، میزان مقاومتی است که بتن را در جای خود ثابت نگه داشته و اجازه می‌دهد که بدون نشتی بتواند وزن سازه را تحمل کند.

به همین خاطر دکفراژ که به معنی جمع‌آوری کفراژ است؛ باید توسط یک فرد متخصص انجام شود. علاوه بر این برای اینکه فشار ناگهانی و تنش زیادی به بتن خشک شده وارد نشود؛ این قالب‌ها باید طبق یک قانون خاص باز شوند. برای جمع‌آوری کفراژ یک طبقه ابتدا باید قالب دیوارها و ستون‌ها برداشته شده و سپس قالب دال‌ها باز شود.

قیمت اجرای کفراژ چگونه محاسبه می‌شود؟

یکی از اصلی‌ترین هزینه‌های مربوط به احداث یک سازه، هزینه کفراژ آن است. برای اینکه بتوانید هزینه مورد نیاز برای قالب‌بندی ساختمان را حساب کنید باید فاکتورهایی نظیر مساحت سازه، ارتفاع و تعداد طبقات آن را در نظر بگیرید. محل احداث ساختمان یعنی خارج شهر بودن یا نزدیک بودن آن به مرکز شهر نیز می‌تواند یکی از فاکتورهای اثرگذار بر روی قیمت کفراژبندی باشد.

نحوه محاسبه کفراژ

برای محاسبه هزینه‌ای که باید برای کفراژبندی ساختمان پرداخت شود؛ طبق دستور‌العمل زیر عمل کنید:

ابتدا باید متراژ قالب‌بندی را با ضرب کردن طول در ارتفاع به دست آورید. طول قالب حاصل ضرب عدد ۳ در تعداد دهانه‌های موجود در هر جهت است. بعد از اینکه طول دو جهت را به دست آورید؛ مساحت سطح کار از طریق ضرب این دو عدد به دست می‌آید. ارتفاع کفراژ نیز فاصله بین پایین‌ترین تا بالاترین اتصال نصب شده است. به عنوان مثال اگر قرار است کفراژ روی سطحی مربعی شکل در ابعاد ۱۰ در ۱۰ نصب شود و این سطح دارای ۴ دهانه در هر جهت باشد؛ طول یک جهت حاصل ضرب ۴ دهانه در عدد ۳ است. بعد از به دست آوردن عدد ۱۲ که به معنی مساحت کل سطح کار است؛ این عدد باید در خودش ضرب شود که حاصل این عملیات ریاضی ۱۴۴ می‌شود. ۱۴۴ متراژ کلی سازه‌ای است که سطحی ۱۰۰ متری دارد.