تفاوت لوله فولادی رده ۸۰ و رده ۴۰
فهرست مطالب
حتما شما هم شنیده‌اید که یکی از روش‌های دسته‌بندی انواع لوله‌های فولادی، استفاده از عددی است که به عنوان رده برای آنها در نظر گرفته شده است. لوله‌های فولادی رده‌های مختلفی دارند؛ اما از بین آنها دو مدل لوله رده ۸۰ و لوله رده ۴۰ پرکاربردتر هستند. ما تصمیم داریم در این مقاله این دو محصول را معرفی کرده و تفاوت‌شان را نسبت به یکدیگر بررسی کنیم.
معنی اصطلاح رده در لوله‌های مانیسمان چیست؟
رده در واقع یک شیوه اندازه‌گیری ضخامت دیواره لوله بر اساس استاندارد ASME B 36.10 است. البته در استاندارد آمریکایی عدد رده لوله را مقابل حروف اختصاری SCH درج می‌کنند. به این ترتیب اگر کلمه Sch80 روی بدنه لوله نوشته شده باشد؛ یعنی رده آن بر اساس استاندارد آمریکایی ۸۰ است. همانطور که می‌دانید؛ کاربرد اصلی لوله، انتقال سیالات مختلف است.
بنابراین ضخامت دیواره آن روی کیفیت این انتقال و میزان مقاومت کلی سیستم اثرگذار است. به این ضخامت که قطر اسمی نام دارد؛ NB نیز گفته می‌شود. از آنجایی که افزایش میزان ضخامت لوله تعیین‌کننده میزان مقاومت آن است اگر قرار باشد سیالی با فشار بالا در سیستم جریان داشته باشد؛ بهتر است از لوله‌ای استفاده شود که استحکام و ضخامت دیواره آن مناسب باشد. این ضخامت در اصل همان رده لوله است که با یک عدد روی بدنه محصول درج می‌شود.
عمده نقاط تمایز بین لوله‌های فولادی رده ۴۰ و ۸۰
رده به طور کلی اصطلاحی است که برای بیان میزان ضخامت دیواره لوله‌های مانیسمان به کار برده می‌شود. در واقع این فاکتور، معیاری است که توسط موسسه استاندارد ملی آمریکا برای اندازه ضخامت لوله‌های فولادی در نظر گرفته شده است. بر اساس اعلام این موسسه، پرکاربردترین لوله‌های فولادی از نظر رده به ۴ دسته رده ۱۰، ۴۰، ۸۰ و ۱۶۰ تقسیم شده که هر کدام کاربرد مشخصی دارند.
گرچه برای ساخت هر دو مدل لوله مورد بحث در این مقاله یعنی لوله رده ۴۰ و ۸۰ از یک متریال ثابت استفاده می‌شود؛ اما تفاوت اصلی آنها این است که لوله‌های مانیسمان رده ۸۰ نسبت به وزن‌شان ضخیم محسوب شده و لوله‌های مانیسمان رده ۴۰ نسبت به وزن‌شان دارای ضخامت استاندارد هستند. این جمله نشان می‌دهد که یک لوله مانیسمان رده ۸۰ ضخیم‌تر از نمونه مشابه‌ای است که رده ۴۰ دارد.
بنابراین می‌توان گفت که لوله رده ۸۰ مستحکم‌تر و مقاوم‌تر از لوله مانیسمان رده ۴۰ است. اصلی‌ترین کاربرد هر دو لوله مربوط به صنعت ساختمان و اجرای خطوط لوله‌کشی است؛ اما امروزه به دلیل مناسب‌تر بودن قیمت لوله فولادی رده ۴۰، در بیشتر ساختمان‌ها از این مدل لوله استفاده می‌شود. به طور کلی هر زمان که نیاز به استفاده از لوله‌ای با استحکام بالاتر و قوی‌تر باشد؛ مهندسان ساختمان به جای رده ۴۰ به سراغ لوله فولادی رده ۸۰ می‌روند.
معمولا اگر قرار باشد سیستم پاپینگ روی زمین اجرا شود نه زیر سطح آن، بهتر است از لوله رده ۸۰ استفاده شود. اما اگر نیاز به استفاده از لوله قوی‌تری نباشد؛ همان لوله فولادی رده ۴۰ می‌تواند پاسخگوی تمام نیازهای سیستم باشد. یکی از عمده‌ترین تفاوت‌های بین لوله فولادی رده ۸۰ و۴۰ قیمت آنهاست.
از آنجایی که برای تولید لوله رده ۸۰ به مواد اولیه بیشتری برای افزایش قطر دیواره‌ها نیاز است؛ قیمت لوله فولادی رده ۸۰ به نسبت رده ۴۰ گران‌تر است. از طرفی وزن لوله‌های فولادی رده ۴۰ به نسبت رده ۸۰ کمتر بوده و به همین خاطر راحت‌تر می‌توان آنها را نصب کرد. توصیه این است که اگر در سیستم پایپینگ قرار است سیالی با فشار و دمای بالا جریان داشته باشد؛ بهتر است از لوله رده ۸۰ که ضخامت بیشتری دارد استفاده شود.
تاثیر عدد رده در ابعاد و سایز لوله‌های مانیسمان
در برخی از مواقع برای نشان داده سایز لوله مانیسمان از رده آن استفاده می‌کنند. همانطور که گفتیم رده یک عدد است که نشانه میزان ضخامت دیواره لوله می‌باشد. البته این عدد دقیقا به اندازه ضخامت دیواره یک محصول خاص اشاره ندارد بلکه مجموعه‌ای از سایزها را شامل می‌شود. به همین خاطر رده‌های مختلف به معنی اندازههای ضخامت دیواره مختلف برای لوله‌هایی با قطر یکسان است. علاوه بر رده‌هایی که در بخش قبلی به شما معرفی شد؛ رده‌های دیگری نیز برای نام‌گذاری لوله‌های فولادی مانیسمان به کار برده می‌شود که به ترتیب میزان مقاومت عبارتند از:
- رده ۵
- رده ۱۰
- رده ۲۰
- رده ۲۰S
- رده ۳۰
- رده ۴۰
- رده ۴۰S
- رده ۶۰
- رده ۸۰
- رده ۸۰S
- رده ۱۰۰
- رده ۱۲۰
- رده ۱۴۰
- رده ۱۶۰
هرچه عدد ذکر شده روی بدنه محصول که به عنوان رده کاربرد دارد بیشتر باشد؛ یعنی ضخامت دیواره و مقاومت کلی آن در برابر فشار نیز بیشتر است.
لوله مانیسمان رده ۸۰ و ۴۰
همانطور که اشاره شد؛ عدد رده نشانه اندازه ضخامت دیواره لوله است. در بخش قبل نیز مشاهده کردید که طبق استانداردها، لوله‌های فولادی از نظر رده به ۱۴ دسته مختلف تقسیم می‌شوند. اما چرا از بین تمامی این محصولات، لوله رده ۸۰ و ۴۰ پرکاربردتر هستند؟
دلیل تقاضای زیاد بازار برای خرید این دو محصول، ظرفیت تحمل فشار آنهاست. لوله‌های مانیسمان رده ۴۰ و ۸۰ می‌توانند فشاری را تحمل کنند که در اکثر سیستم‌های پایپینگ جریان دارد. این موضوع باعث شده که بتوان از این دو نوع لوله در صنایع مختلف به کار برد. برای ساخت این دو محصول می‌توان از هر نوع متریالی استفاده کرد. به عنوان مثال می‌توان لوله‌های مانیسمان رده ۴۰ را در کارخانه بر اساس استاندارد ASTM A312 با فولاد ضد زنگ گرید L316 تولید یا از فولاد کربنی بر اساس استانداردهای متنوعی نظیر API 5L، ASTM A53، ASTM A106B، A179، A252، A333 و… استفاده کرد.
کاربرد لوله مانیسمان رده ۴۰ در صنعت ساختمان
لوله‌های مانیسمان رده ۴۰S بر اساس استاندارد ASTM A53 تولید می‌شوند. این استاندارد نوع خاصی از استاندارد است که برای تعیین اندازه لوله فولادی، سیاه، روکش زینک، نورد گرم، مانیسمان و درزدار استفاده می‌شود. لوله‌های استاندارد ASTM A53 برای استفاده در سازه‌های فولادی یا لوله‌کشی‌های کم‌فشار کاربرد دارند. این محصولات را هم می‌توان با روش نورد گرم و هم با روش نورد سرد در دو گرید A و B تولید کرد. استاندارد چین یعنی GB/T 8162 و استانداردهای ژاپن یعنی JIS G3444 و JIS G3441 دیگر استانداردهای مشابه‌ای هستند که در ساخت این محصول کارایی دارند.
