معنای عبارات روی شیرآلات چدنی چیست
فهرست مطالب
اکثر محصولات صنعتی، ساختمانی و تاسیساتی جزء محصولات تخصصی محسوب شده و همین موضوع باعث می‌شود که عموم افراد با مشخصات فنی آنها آشنا نباشند. این موضوع در مورد محصولی مانند شیرآلات نیز صدق می‌کند. در بخش‌های مختلف این پست قصد داریم تا با تشریح حروف و عبارات اختصاری که روی بدنه یکی از این محصولات پرکاربرد یعنی شیرآلات چدنی وجود دارد؛ شما را بیشتر با این محصول آشنا کنیم.
DN و PN به چه معنایی هستند؟
اگر به بدنه شیرآلات صنعتی چه از نوع چدنی و چه غیر چدنی به دقت نگاه کرده باشید؛ حتما دو کلمه مخفف DN و PN را دیده‌اید. اما این دو کلمه مخفف دقیقا به چه معنایی هستند و وجود هر کدام از آنها نشانه چه فاکتوری در محصول است؟
به طور کلی DN مخفف کلمه نامینال دیامتر و PN مخفف کلمه نامینال پرشر است.
به بیان ساده‌تر DN همان قطر اسمی دهانه شیر است و به عنوان مرجع برای ارزیابی سایر انواع شیرآلات و اتصالات از آن استفاده می‌شود. از طرفی PN نیز علامتی است که فشار اسمی شیر از روی آن مشخص می‌شود. دانستن اندازه DN محصول برای محاسبه فشار کاری آن ضروری است. در واقع در هر محصولی باید DN یا همان قطر اسمی و PN یا همان فشار اسمی یکسان و هماهنگ باشد. فشار اسمی شیرآلات بیانگر حداکثر فشار داخلی است که محصول قادر به تحمل آن هستند.
کاربردی های DN و PN روی شیرآلات چدنی
از آنجایی که PN فشار اسمی شیرآلات، اتصالات، لوله‌ها و فلنج‌ها را مشخص می‌کند؛ هر زمان که نیاز باشد یک هر نوع اتصالاتی مانند شیر و فلنج را به لوله متصل کنید باید به PN درج شده روی بدنه آنها دقت داشته و فقط محصولاتی را انتخاب کنید که PNهای یکسانی دارند.
با این کار باعث می‌شوید که DN این دو محصول نیز با هم برابر باشد. داشتن قطرهای برابر سبب می‌شود که رزوه روی بدنه آنها به هم بهتر وصل شده و هماهنگ‌تر باشد. تبدیل DN به میلی‌متر یا اینچ نیز از آن دسته اطلاعات مهمی است که گاهی اوقات بسیار به کارمان می‌آید.
به عنوان مثال قطر اسمی شیرآلاتی که DN آنها 80 و 125 است به ترتیب 3 و 5 اینچ میباشد. این به این معنی است که شیر چدنی DN125 برای نصب بر روی لوله‌ای با قطر 5 اینچ مناسب است. شیرآلات و فلنج‌هایی که DN آنها 100 است برای نصب بر روی لوله‌های 4 اینچی مناسبند.
همانطور که پیشتر نیز گفته شد؛ PN نشانه دنده فشار اسمی است که محصول بر اساس آن تولید و به بازار عرضه شده است. بعد از تولید این محصولات برای تست فشار کاری آنها، آزمایشاتی که در جدول خاصی درج شده است روی شیرآلات انجام می‌شود. نتایج مثبت این تست‌ها نشان می‌دهد که محصول تولید شده مطمئن بوده و قادر به تحمل فشار مورد نظر تولیدکننده است.
به همین خاطر است که برای اتصالات دو محصول چدنی مانند شیر و لوله یا فلنج و لوله به هم علاوه بر DN باید PN آنها نیز برابر باشد. در فلنج‌هایی که دارای DN یا قطر اسمی یکسان و PN یا همان فشار کاری متفاوت هستند؛ معمولا سوراخ‌های بدنه کمی متفاوت و متنوع است. این موضوع را نیز در نظر داشته باشید که هر چقدر DN و PN بیشتر باشد؛ قیمت شیر چدنی نیز افزایش خواهد یافت.
در ایران از چه DN و PN برای تولید شیرآلات استفاده می‌شود؟
در ایران برای اجرای اکثر سیستم‌های لوله‌کشی از لوله‌ها و اتصالاتی با PN ده و شانزده استفاده می‌شود و کمتر محصولاتی با PN25 مورد استفاده قرار می‌گیرند. یکی از نکات بسیار جالب در مورد محصولاتی که PN آنها 10 و 16 است این است که در سایزهای کمتر از ۲۰۰ میلی‌متر یا کمتر از ۸ اینچ، به عنوان مثال لوله و شیرآلات ۶ اینچ، ۵ اینچ و یا ۴ اینچ، اختلاف سوراخکاری بین این محصولات وجود ندارد.
اما در سایزهای بالاتر اختلاف سوراخکاری وجود دارد و برای هماهنگ کردن محصولاتی که در سیستم پایپینگ استفاده می‌شود باید دقت بیشتری داشت. این نکته را نیز به یاد داشته باشید که قطر اسمی یا همان DN محصول را نمی‌توان با کولیس اندازه‌گیری کرد؛ چرا که این معیار با قطر خارجی یا داخلی شیر متفاوت است و بستگی به استانداردی دارد که محصول بر اساس آن تولید شده است.
استاندارد دیگری نیز برای تولید شیرآلات و سایر اتصالات و محصولات مرتبط با سیستم‌های پایپینگ وجود دارد که از آن جهت تعیین ارتباط بین دما و فشار استفاده می‌شود. به این استاندارد، استاندارد ANSI B16.34 گفته شده و کلاس‌های فشار محصولات مطابق آن عبارتند از:
- 150
- 300
- 600
- 900
- 1500
- 2500
دسته‌بندی شیرآلات چدنی بر مبنای نوع استاندارد و فشار کاری
شیرآلات چدنی را بر مبنای نوع استاندارد و فشار کاری می‌توان به دو دسته زیر طبقه‌بندی کرد:
- گروه اول شیرآلاتی هستند که فشار قابل تحمل آنها را می‌توان بر اساس PSI محاسبه کرد. به این گروه از شیرآلات، شیرآلات CLASS-RATED گفته شده و نرخ فشار و دمای قابل تحمل آنها مطابق با استاندارد ANSI B16.34 در نظر گرفته خواهد شد.
- گروه دوم از شیرآلات چدنی نیز محصولاتی هستند که فشار کاری آنها بر حسب بار یا همان BAR تعیین شده و اصطلاحا به آنها PN-RATED گفته می‌شود. نرخ فشار و دمای قابل تحمل این محصولات نیز مطابق با استاندارد EN 1092-1 در نظر گرفته خواهد شد.
به عنوان مثال اگر شیری از گروه CLASS-RATED و جنس آن مطابق با استاندارد ANSI 316.34 باشد؛ در گروه اول قرار می‌گیرد. اگر این محصول بتواند فشار کاری معادل PSI 150 را تحمل کند؛ فشار کاری قابل تحمل آن در دمای 600 درجه فارنهایت معادل 140 PSI می‌شود. اما اگر دمای محیط کمتر از 600 درجه فارنهایت باشد؛ آنگاه شیر می‌تواند فشارهای بالاتر از این را نیز تحمل کند. این یک قانون کلی در مورد میزان فشاری کاری قابل تحمل توسط شیرآلات چدنی است.
