میلگرد خرک و کاربرد آن
فهرست مطالب
میلگرد خرک نوعی میلگرد پرکاربرد در صنعت ساختمان است که از آن برای ایجاد حد فاصل در فرآیند آرماتوربندی فونداسیون استفاده می‌شود. استفاده از این نوع میلگرد در ساختمان باعث استحکام بیشتر مش فوقانی فونداسیون و پایدارسازی ساختمان خواهد شد. از آنجایی که ساختمان در طول عمر خود در معرض نیروهای کششی و فشاری زیادی است؛ برای مقاومت در برابر نیروهای مختلف نیاز به مقاوم‌سازی دارد.
در نگاه اول ممکن است بتن به تنها برای رسیدن به این هدف کافی باشد؛ اما این ماده در برابر برخی از فشارها تحمل پایینی داشته و حتما باید در کنار آن از میلگرد استفاده کرد. به ترکیب بتن و میلگرد، بتن مسلح گفته می‌شود. میلگرد در اشکال مختلفی در این ترکیب کاربرد دارد که یکی از آنها استفاده به صورت خرک است. اگر می‌خواهید بدانید منظور ما از میلگرد خرک دقیقا چیست و این نوع میلگرد چه کاربردی دارد؟ ما را تا انتهای این مقاله همراهی کنید.
میلگرد خرک چیست؟
قبل از اینکه با کاربرد و نحوه استفاده از میلگرد خرک آشنا شوید؛ باید معنی دقیق این اصطلاح را بدانید. میلگرد خرک یک نوع میلگرد خاص است که برای ایجاد حد فاصل استاندارد بین مش زیرین و بالایی در فونداسیون از آن استفاده می‌شود. برای ایجاد این فاصله، میلگرد به صورت عمودی روی مش زیرین قرار گرفته و مش فوقانی نیز روی آن سوار می‌شود. در قسمت پایینی این میلگرد دو پاشنه وجود دارد که خلاف جهت یکدیگرند و بدنه اصلی میلگرد به وسیله این پاشنه‌ها یا همان پایه‌ها روی مش زیرین قرار می‌گیرد. تصویر زیر نمونه از میلگرد خرک و نحوه قرارگیری آن روی مش زیرین را نشان می‌دهد.
کاربرد میلگرد خرک در فونداسیون ساختمان
به طور کلی میلگرد خرک کاربرد سازه‌ای ندارد و اصلی‌ترین هدف از به کار بردن آن در صنعت ساختمان، رعایت حد فاصل استاندارد بین مش پایین و بالا در فونداسیون است. به کمک این نوع میلگرد، مش بالایی تا قبل از اینکه مرحله بتن‌ریزی کامل شود؛ سر جای خود به صورت پایدار و مستحکم می‌ماند. اما کاربرد این نوع میلگرد محدود به همینجا نمی‌شود.
گاهی اوقات از این محصول برای نواحی از فونداسیون استفاده خواهد شد که به دلایل مختلف نیاز به میلگرد تقویتی است و باید فواصل میلگردهای خرک را کم کرد. قرار دادن خرک‌ها مستقیما روی بتن ممکن است باعث شود رطوبت از خرک وارد میلگرد اصلی شده و باعث زنگ‌زدگی آن شود. زنگار معمولا قطر میلگرد را افزایش داده و به مرور زمان موجب ایجاد ترک در بتن خواهد شد.
بنابراین باید از تماس میلگرد خرک با بتن به شدت اجتناب کنید. متاسفانه برخی از پیمانکاران با هدف کاهش اسپیسرها، میلگرد خرک را روی بتن مگر قرار داده و به این ترتیب با دور زدن قوانین ساختمان‌سازی سعی می‌کنند هزینه ساخت را با توجه به افزایش بی‌رویه قیمت میلگرد آجدار در بازار کاهش دهند. در این شرایط بار وارده به مش بالایی از طریق خرک به بتن مگر وارد شده و نیاز به استفاده از اسپیسرهای کمتری است. اما این کار یک آسیب جدی به دنبال دارد که آن زنگ‌زدن میلگرد هاست.
اجرای فونداسیون و نقش میلگرد خرک در این مرحله از پروژه
برای اینکه کاربرد دقیق میلگرد خرک در صنعت ساختمان را متوجه شوید؛ باید ابتدا مراحل اجرای فونداسیون را بدانید. به طور کلی فونداسیون ساختمان در ۵ مرحله اجرا می‌شود:
اجرای بتن مگر
برای ایجاد یک محیط صاف و هموار و جلوگیری از تماس بتن اصلی با خاک، ابتدایی‌ترین مرحله اجرای فونداسیون، استفاده از بتن مگر است. این بتن نوعی بتن ضعیف و دارای عیاری معادل ۱۰۰ تا ۱۵۰ کیلوگرم سیمان در هر متر مربع است که به صورت یک لایه با ضخامت ۱۰ تا ۱۵ سانتی‌متر در مرحله اول فونداسیون اجرا می‌شود. مرحله بعدی یعنی آرماتوربندی و میلگرد گذاری روی بتن مگر انجام خواهد شد.
آرماتوربندی و میلگرد گذاری فونداسیون
همانطور که اشاره شد؛ میلگرد را با هدف افزایش مقاومت بتن در برابر نیروهای کششی در سازه‌ها استفاده می‌کنند. مرحله آرماتوربندی و میلگرد گذاری با توجه به بار سنگینی که قرار است روی فونداسیون وارد شود؛ مهم‌ترین مرحله اجرای پی در ساختمان است. از طرفی میلگرد خرک که کاربرد سازه‌ای ندارد؛ برای ایجاد فاصله بین مش تحتانی و فوقانی به کار برده می‌شود. نکته بسیار مهمی که در این مرحله باید به یاد داشته باشید این است که هرگز نباید میلگرد خرک را بعد از بتن مگر استفاده کنید. در غیر این صورت ممکن است مشکل زنگ‌زدگی میلگرد اصلی ایجاد شده و مقاومت سازه کاهش پیدا کند.
قالب‌بندی فونداسیون
این مرحله به سه صورت زیر اجرا می‌شود:
- قالب‌بندی با آجر که معمولا در اجرای فونداسیون ساختمان‌های کوچک و با طبقات کم کاربرد دارد. این مدل قالب با عرض و ضخامت مورد نیاز و به کمک اندود ماسه و یا ملات گل چیده می‌شود. مابین آجر و بتن نیز یک کاور پلاستیکی قرار می‌دهند تا بتن کاملا خشک شود. بعد از اینکه بتن سفت و خشک شد می‌توان راحت‌تر آجر را جدا کرد.
- قالب‌بندی تخته‌ای روش دیگری است که در مرحله قالب‌بندی فونداسیون از آن استفاده می‌شود. در این روش برای استفاده راحت‌تر به تخته‌ها روغن می‌زنند. البته باید مراقب باشید که روغن روی میلگردها نریزد. در غیر این صورت ممکن است فرآیند اتصال میلگرد با بتن با چالش همراه شود.
- از قالب‌بندی فلزی نیز برای کلاف زیرین فونداسیون استفاده می‌کنند. معمولا استفاده از این شیوه قالب‌بندی برای فونداسیون ساختمان‌های کوچک صرفه اقتصادی ندارد. برای اینکه بعد از سفت شدن بتن قالب‌ها راحت‌تر از آن جدا شوند از روغن استفاده می‌شود.
بتن‌ریزی پی
مرحله بعدی بتن‌ریزی است. بتن ماده‌ای است که از ترکیب سیمان، ماسه، آب و چند ماده دیگر تولید می‌شود. حجم بتنی که در پی ساختمان استفاده می‌شود بسیار زیاد است. به همین خاطر برای افزایش کیفیت و سرعت در اجرای کار، بتن‌ریزی به صورت دستی انجام نمی‌شود و نیاز به تجهیزات خاصی دارد.
باز کردن قالب‌ها
در مرحله آخر نیز باید بتن خشک شده را از قالب جدا کنید. مدت زمان لازم برای خشک شدن بتن بستگی به عوامل مختلفی دارد؛ اما معمولا بتن بعد از یک روز خشک می‌شود. در کل باید زمانی بتن را از قالب جدا کنید که مطمئن هستید کاملا خشک و مقاوم شده است. در طول روند جداسازی نیز باید مراقبت باشید تا ضربه‌ای به پی و میلگردهایی که درون آن قرار دارد وارد نشود.
