گریدهای ورق روغنی: آشنایی با ویژگی‌های هرکدام

ورق‌ها از مهم‌ترین مقاطعی هستند که در کارخانه‌های تولید فولاد و فرآورده‌های این فلز ساخته می‌شوند. اهمیت این محصولات از کاربردهای متنوع‌شان در صنایع مختلف ناشی می‌شود. این روزها مدل‌های مختلف این محصول در بسیاری از صنایع کوچک و بزرگ کاربرد دارد. همانطور که اشاره شد؛ ورق فولادی یک محصول متنوع است که مدل‌های مختلفی دارد. این ورق‌ها خودشان هم چندین زیر مجموعه دارند که ورق روغنی یکی از آنهاست. در این مقاله قصد داریم به صورت جزئی در مورد مهم‌ترین گریدهای ورق روغنی و ویژگی‌های هر کدام صحبت کنیم.

گریدهای ورق روغنی معمولاً بر اساس خصوصیات مکانیکی و شیمیایی متفاوت تعریف می‌شوند. برخی از گریدهای معمول ورق روغنی عبارتند از:

1. ASTM A36: یکی از گریدهای رایج ورق روغنی که برای ساخت و سازهای ساختمانی و کاربردهای عمومی دیگر استفاده می‌شود. این گرید به عنوان یک گرید متوسط معمولاً دارای خواص مکانیکی و شیمیایی است.
2. ASTM A572: گریدهای A572 شامل ورق‌های با خواص مکانیکی بالا هستند که به طور خاص برای کاربردهایی مانند ساخت سازه‌های سنگین، ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
3. ASTM A516: این گرید برای ورق‌هایی استفاده می‌شود که برای تجهیزات فشاری مانند بویلرها و مخازن فشار قرار می‌گیرند. این ورق‌ها دارای خواص مکانیکی و شیمیایی بالا هستند.
4. ASTM A283: گریدهای A283 به عنوان ورق‌هایی با خواص کششی متوسط ​​و استحکام کششی استاندارد استفاده می‌شوند. این گریدها معمولاً برای ساخت و سازهای سبک و تجهیزات معمولی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

همچنین، گریدهای دیگری نیز بر اساس استانداردها و نیازهای خاص صنایع و برنامه‌های مختلف وجود دارند که برای هر کاربرد خاص، گرید مناسب باید انتخاب شود.

ورق روغنی چیست؟

ورق روغنی به نوعی از ورق فولادی گفته می‌شود که تولید آن بر اساس تکنولوژی نورد سرد است. در این روش تولید، ضخامت ورق از طریق عملیات نوردی که حرارت در آن استفاده نمی‌شود کاهش پیدا می‌کند. بنابراین آنچه که به صورت محصول نهایی از این فرآیند خارج می‌شود ظاهری بسیار باکیفیت‌تر دارد و بیشتر از آن در تولید محصولاتی استفاده می‌شود که ظاهرشان مهم است. گریدهای مختلف ورق روغنی علاوه بر کیفیت ظاهری عالی، از استحکام و مقاومت کششی بالایی برخوردار بوده و به همین خاطر یکی از ورق‌های فولادی پرکاربرد در صنعت ساختمان نیز به شما می‌روند. یکی از مهم‌ترین نکاتی که باید در مورد این محصول بدانید این است که قیمت ورق روغنی به جهت استفاده از تکنولوژی خاص تولید در ساخت آن، به نسبت ورق‌های بی‌کیفیت‌تر مانند ورق سیاه گران‌تر است. بنابراین قبل از خرید این محصول و تصمیم‌گیری در مورد جایگزینی آن با محصولاتی که ظاهرشان متفاوت‌تر است؛ حتما به دنبال پیدا کردن یک منبع قابل اعتماد برای استعلام قیمت ورق روغنی باشید. با دسترسی به این منبع معتبر می‌توانید مطمئن شوید که محصول را با نازل‌ترین قیمت خریداری خواهید کرد.

انواع گریدهای پرکاربرد ورق روغنی

ورق روغنی یک محصول پرفروش کارخانه‌های تولید فولاد است که با استفاده از از روش نورد سرد تولید می‌شود. تکنولوژی مورد استفاده در خط تولید این نوع ورق باعث شده که محصول نهایی از نظر مقاومت و تحمل فشار یکی از بهترین ورق‌های فولادی بازار باشد. ورق روغنی از آن دسته ورق‌هایی است که خودش به چندین محصول زیر مجموعه تقسیم می‌شود. هر کدام از این محصولات بر اساس گریدشان نام‌گذاری می‌شوند. آنچه که باعث می‌شود خواص و ویژگی گریدهای مختلف این محصول متفاوت باشد؛ ترکیب موادی است که در آلیاژ فولادشان وجود دارد. نام این محصولات بر اساس جدول استاندارد DIN آلمان، به صورت ترکیبی از عدد و حروف انتخاب شده است. عدد موجود در نام این محصول حداقل استحکام کششی ورق را نشان می‌دهند.

همانطور که اشاره شد؛ مقاومت و استحکام فشاری این محصولات به نسبت دیگر ورق‌ها بالاست؛ به همین خاطر امروزه شاهد این هستیم که در صنایع بسیاری از گریدهای متنوع ورق روغنی به وفور استفاده می‌شود. از آنجایی که ویژگی‌های این محصولات با یکدیگر متفاوت است؛ برای اینکه بتوانید محصول مناسب با کاربری مورد نظرتان را انتخاب کنید باید اطلاعات کافی را در مورد مشخصات کامل گریدهای مختلف ورق روغنی داشته باشید. به طور کلی ورق‌های روغنی پرکاربرد به 3 دسته ST12، ST13 و ST14 تقسیم می‌شوند. در جدول زیر می‌توانید خواص مکانیکی هر کدام از این گریدها را مشاهده کنید. اگر هم نیاز به اطلاعات بیشتر و جزئی‌تری در مورد این محصولات دارید؛ حتما ادامه این پست را مطالعه کنید.

مشخصات ورق روغنی گرید ST12

گرید ST12 که اولین محصول در لیست پرکاربرد‌ترین ورق‌های روغنی در صنعت محسوب می‌شود؛ به ورق روغنی کششی یا معمولی نیز در بازار شهرت دارد. طبق آنچه که در جدول بالا به آن اشاره شد؛ این محصول از نظر نقطه تسلیم (معیار تشخیص حد الاستیک ماده و شروع رفتار پلاستیک)، بازه استحکام کششی (270_410 مگاپاسکال) و درصد کشیدگی نسبت به دو محصول دیگر عملکرد بهتری دارد. به همین خاطر هر کجا که نیاز به ورقی باشد که استحکام بالایی داشته باشد؛ بهتر است از این گرید ورق روغنی استفاده شود. شاید به خاطر همین خواص مکانیکی متفاوت است که گرید ST12 تبدیل به یکی از پرمصرف‌ترین گریدهای ورق روغنی شده است.

آنچه که باعث می‌شود خواص و مشخصات فیزیکی این محصول نسبت به دیگر ورق‌های روغنی متفاوت باشد؛ درصد عناصری است که در آلیاژ فولادش وجود دارد. میزان آلومینیوم، گوگرد، فسفر، منگنز و کربن موجود در آلیاژ ورق روغنی گرید ST12 به ترتیب 0.02، 0.025، 0.035، 0.5 و 0.1 درصد است. همانطور که مشاهده می‌کند؛ در مقایسه با گریدهای دیگر حداکثر مقدار کربن و منگنز استفاده شده در این محصول بیشتر است و از آنجایی که میزان کربن به صورت مستقیم روی استحکام فولاد تاثیر می‌گذارد می‌توان انتظار استحکام کششی و فشاری بیشتری را از این مدل ورق داشت. ضمن اینکه به دلیل استفاده از فرآیند نورد سرد در خط تولید، پرداخت، برش، جوشکاری و سایر عملیات مشابه روی ورق ST12 باعث رها شدن تنش در این محصول می‌شود. بنابراین ورق روغنی ST12 نسبت به گریدهای دیگر، از نظر استحکام کششی عملکرد بهتری دارد.

ویژگی‌های مهم ورق ST12

از دیگر ویژگی‌های فنی و ظاهری این نوع ورق فولادی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سطح صاف و روغنی
• سطح پرداخت شده و با تحمل بالاتر نسبت به محصولات نورد گرم

ورق ST12 چه کاربردهایی دارد؟

این مدل ورق روغنی در صنایع مختلف زیر کاربردهای فراوانی دارد:

• صنعت ساختمان و پروژه‌های عمرانی مانند پل‌سازی
• کانتینرسازی
• کشتی‌سازی
• صنعت تولید اتومبیل
• پوسته کوره
• بشقاب مخازن تحت فشار
• قطعات الکتریکی

مشخصات ورق روغنی گرید ST13

گرید ST13 از این محصول به ورق نیمه‌کششی یا نیمه‌کشسانی نیز معروف بوده و بر اساس آنچه که در جدول بالا درج شده است دارای استحکام کششی (۲۷۰_۳۷۰ مگاپاسکال) و نقطه تسلیم پایین‌تری نسبت به گرید ST12 می‌باشد. علت این اختلاف نیز به ترکیبات متفاوتی که در آلیاژ فولاد این گرید وجود دارد باز می‌گردد. میزان آلومینیوم، گوگرد، فسفر، منگنز و کربن موجود در آلیاژ ورق روغنی گرید ST13 به ترتیب 0.02، 0.025، 0.03، 0.45 و 0.08 درصد است. همانطور که مشاهده می‌کنید درصد کربن و منگنز ورق روغنی گرید ST13 پایین‌تر از ST12 است و از آنجایی که کربن موجب افزایش استحکام فولاد می‌شود می‌توان گفت که علت استحکام کششی کمتر این گرید همان میزان کمتر کربن در این محصول است.

ویژگی‌های مهم ورق ST13

موارد زیر از دیگر ویژگی‌های ورق روغنی ST13 محسوب می‌شوند:

• سطح صاف و روغنی
• سطح پرداخت شده و با تحمل بالاتر نسبت به محصولات نورد گرم
• قابلیت جوش‌کاری

ورق ST13 چه کاربردهایی دارد؟

این ورق بیشتر در موارد زیر به کار برده می‌شود:

• ساخت سازه‌های صنعتی و ساختمانی که نیاز به پرس‌کاری باعمق کم دارند
• صنعت خودروسازی جهت تولید و ساخت قطعات مختلف مانند قطعه گل‌گیر
• تولید لوازم خانگی و اداری

مشخصات ورق روغنی گرید ST14

آخرین محصولی که در این لیست وجود دارد ورق روغنی گرید ST14 است که به آن ورق فوق کششی نیز گفته می‌شود. علل تحمل بالای این محصول در برابر نیروی‌های کششی مقاومت کششی  مناسب آن است. این فاکتور در گرید ST14 بین 270_350 مگاپاسکال بوده و پایین‌ترین عدد نسبت به دو گرید قبلی است. وجود عناصری مانند آلومینیوم، گوگرد، فسفر، منگنز و کربن به میزان  0.02، 0.02، 0.025، 0.4 و 0.08 درصد در آلیاژ فولاد به کار رفته در خط تولید ورق ST14 باعث شده که این ورق ساختار نرمی داشته باشد.

ویژگی‌های مهم ورق ST14

ورق ST14 نیز مانند ورق گرید ST13 دارای ویژگی‌ها فنی و ظاهری زیر است:

• سطح صاف و روغنی
• سطح پرداخت شده و با تحمل بالاتر نسبت به محصولات نورد گرم
• قابلیت جوش‌کار

ورق ST14 چه کاربردهایی دارد؟

از این محصول می‌توان در موارد زیر استفاده کرد:

• ساخت سازه‎های صنعتی و ساختمانی که نیاز به پرس‌کاری باعمق زیاد دارند
• در صنعت خودروسازی برای ساخت قطعاتی مانند فیلتر خودرو
• صنایع ساخت لوازم خانگی و تولید محصولاتی مانند لباسشویی

البته مدل‌های مختلف ورق روغنی به همین سه مورد ختم نمی‌شود. بلکه این محصول تنوع بالایی دارد که هر کدام از نظر استاندارد تولید و ویژگی‌های فنی با دیگری متفاوت هستند و کاربرد مخصوص به خود را دارند. به عنوان مثال ورق روغنی گرید EK2 خاصیت لعاب‌پذیری دارد و به همین خاطر در مصارفی که نیاز به این خاصیت دارد به کار برده می‌شود. ورق QSTE نیز یکی دیگر از زیر مجموعه‌های ورق روغنی است که بیشتر برای خاصیت ضدسایشش مورد استفاده قرار می‌گیرد.

جمع‌بندی

در این مقاله در مورد گریدهای پرمصرف ورق روغنی یعنی گرید ST12، ST13 و ST14 صحبت کردیم و اطلاعات مفیدی را در مورد تفاوت‌های آنها با یکدیگر در اختیارتان قرار داده‌ایم تا بتوانید در زمان خرید این محصولات بهترین انتخاب را داشته باشید. به عنوان مثال در جدول ارائه شده در ابتدای همین نوشته اشاره کردیم که استحکام کششی ورق‌های روغنی ST12 و ST13 و ST14 به ترتیب با بالا رفتن عدد نوشته شده جلوی نام‌شان کاهش می‌یابد. بنابراین اگر نیاز دارید از ورقی با ظاهر خوب و زیبا استفاده کنید که در برابر نیروهای کششی هم مقاوم باشد باید از گرید ST12 این ورق استفاده کنید. البته خواص مکانیکی ورق‌ها وابسته به پارامترهای دیگر مانند ضخامت هم می‌باشد.