شیر خودکار نوعی شیر صنعتی است که برای جلوگیری از بازگشت سیال در خط از آن استفاده میشود. به طور کلی هر جا که برگشت سیال در خط برای سیستم مضر باشد و یا جهت حرکت سیال بر خلاف جاذبه باشد؛ برای کنترل این بازگشت و جلوگیری از وقوع آن از این نوع شیر استفاده میشود. شیرهای خودکار انواع و اقسام مختلف و کاربردهای متفاوتی دارند. شیر خودکار سوپاپی یکی از پرکاربردترین آنهاست که در ادامه این پست بیشتر کاربردها و ویژگیهای آن را به شما معرفی خواهیم کرد.
شیر خودکار سوپاپی چیست؟
شیر خودکار سوپاپی یا همان شیر خودکار دریچهای یکی از شیرهای خودکار بسیار پرکاربرد در صنعت نفت و گاز و صنعت آب است. به این مدل شیر، چک ولو یا شیر یکطرفه نیز گفته میشود. اصلیترین وظیفه چک ولوها جلوگیری از برگشت سیال در جهت خلاف مسیر اصلی خود است. این شیرها به صورت خودکار و هیدرولیکی حرکت سیال را کنترل کرده و به آن اجازه میدهند که فقط در مسیر درست حرکت کند.
داخل این شیرها یک زبانه یا دریچه وجود دارد که حرکت آن به شکل لولایی است. وقتی سیال در جهت درست جریان داشته باشد؛ این دریچه باز شده و با مسدود کردن مسیر برگشت اجازه حرکت مخالف در جهت عکس جریان را به آن نمیدهد. این شیر باید بین کنتور و پمپ نصب شود تا بتواند با شروع به کار پمپ، سبب به جریان افتادن سیال در مسیر درست شود.
معمولا در این سیستمهای پاپینگ با خاموش شدن پمپ، سیال شروع به بازگشت در جهت خلاف جریان کرده و باعث آسیب دیدن پمپ میشود. در این شرایط میتوان با قرار دادن یک شیر خودکار سوپاپی بین پمپ و کنتور، مانع از برگشت سیال به سمت پمپ و آسیب دیدن آن شد.
انواع شیر خودکار
شیرهای خودکار در مدلهای مختلفی تولید میشوند که مهمترین آنها عبارتند از:
- شیر خودکار سوپاپی چدنی
- شیر یکطرفه سوپاپی
- شیر یکطرفه با دیسک بالارونده
- شیر یکطرفه آلومینیوم
این شیرها بر اساس جنس سیال موجود در خط، کارکرد شیر، جنس بدنه و فاکتورهایی از این دست نیز به انواع مختلفی تقسیم میشوند. شیر سوزنی و کشویی از معروفترین شیرهای خودکار در بازار محسوب میشوند. در مقابل شیر خودکار پلیمری پرمصرفترین محصول از بین آنهاست.
کاربرد شیر خودکار چیست؟
از شیرهای خودکار هم میتوان در مصارف خانگی و هم در مصارف کشاورزی و صنعتی استفاده کرد. این محصولات بسته به جنس بدنه خود، دارای مزایا و ویژگیهای متمایزی هستند؛ اما معمولا همه آنها نسبت به حرارت و برودت مقاوم بوده و بر اثر تماس با این عوامل آسیب نمیبینند. شیرهای پلی اتیلن خودکار علاوه بر این ویژگیها، در برابر اشعه نور خورشید نیز مقاوم بوده و رنگ ثابتی دارند.
به همان خاطر از این محصولات بیشتر برای اجرای سیستمهای آبیاری و انتقال آب که در آنها نبود افت فشار بسیار مهم است استفاده میشود. انواع شیرهای خودکار در سایزها، دبیها و ظرفیتهای مختلفی تولید شده و اکثرا برای یکنواختسازی فشار آب در زمان انتقال و صرفهجویی در مصرف آب استفاده میشوند. همانطور که گفته شد؛ یکی از مزایای انواع شیرهای خودکار سوپاپی یا همان دریچهای مانند شیر سوپاپی چدنی ممانعت از برگشت سیال است. به همین دلیل استفاده از این شیرها در سیستمهای آبرسانی میتواند تا حدود زیادی از هدر رفتن آب جلوگیری کند.
شیر یکطرفه سوپاپی برنجی (Check Valve)
شیرهای یکطرفه سوپاپی که جنس بدنه آنها از فلز برنج ساخته میشود؛ شکلی شبیه به سه راهی دارند. مسیر وسط یا ناف این سه راه توسط درپوش مسدود شده و دو طرف دیگر باز هستند. داخل این شیرها قطعهای وجود دارد که مشابه شیر است و به آن پولکی یا لولا گفته میشود. این قطعه نقش اصلی را در کنترل حرکت سیال در خط بازی میکند. شیرهای برنجی در انواع مختلفی از جمله شیر یکطرفه برنجی سوپاپی و شیر یکطرفه برنجی دریچهای در بازار موجود بوده و نصب آنها بسیار راحت است.
شیر خودکار پلیمری
شیرهای خودکار پلیمری جزء شیرهای پلی اتیلن طبقهبندی میشوند و مثل دیگر مدلهای شیر خودکار دریچهای مانند شیرالات چدنی سوپاپی نصب راحت و آسانی دارند. به همین خاطر کاربردهای این محصول بسیار متنوع است. اما معمولا از این مدل شیر خودکار برای کارهای کشاورزی، باغداری و آبیاری زمینهای کشاورزی، پارکها و باغها استفاده میشود.
مزیت اصلی شیرهای خودکار پلیمری، قابلیت استفاده از آنها در شرایط مختلف است. این شیرها بر اساس نوع کاربرد خود، دارای سایزهای متنوعی از جمله ۱ اینچ، ۱۱.۲ اینچ و ۲ اینچ هستند. استفاده از هر کدام از این سایزها بستگی به میزان فشار و خروجی سیال موجود در خط دارد.
یک شیر یکطرفه ایدهآل چه مشخصاتی باید داشته باشد؟
شیرهای یکطرفه فقط زمانی ایدهآل برای استفاده در خطوط هستند که دارای ویژگیهای زیر باشند:
- مقاوم در برابر خوردگی و تجمع رسوب
- قابلیت آببندی کامل خط در موقعیتهای مختلف عمودی و افقی
- بیصدا کار کردن
- باز و بسته شدن دریچه و باز شدن سوپاپ با حداقل فشار سیال
همانطور که مشاهده کردید؛ شیرهای خودکار سوپاپی یک وظیفه بسیار مهم دارند که آن هم جلوگیری از برگشت سیال در خط است. این محصولات در انواع و سایزهای مختلف تولید شده که هر کدام مناسب استفاده در یک شرایط خاص هستند. بنابراین قبل از مراجعه به مراکز فروش این محصول باید بدانید که بسته به کاربری مورد نظرتان به چه مدل شیر خودکار سوپاپی در چه سایز و ابعادی نیاز دارید.